ÇİN ŞİFALI BİTKİLERİ
En Önemli Terapi Özelliklerine Göre Sınıflandırılması

• Qi‟yi Güçlendiren Bitkiler
• Bedeni Isıtan ve Yangı Güçlendiren Bitkiler
• Kanı Besleyen Bitkiler
• Yin‟i Besleyen Bitkiler
• Sindirim Sistemi İçin Bitkiler
• Nemi ve Balgamı Gideren Bitkiler
• Astranjan Bitkiler
• Sıcaklık Gideren ve Zehir Uzaklaştıran Bitkiler
• Qi‟yi ve Kanı Harekete Geçiren Bitkiler
• Ruh ve Zihin İçin Bitkiler

Qi’yi Güçlendiren Bitkiler:
Qi bedenin bütün dönüşüm proseslerinde sorumlu olan yaşam
enerjisidir. Qi eksikliği yorgunluk, dolaşım zayıflığı, kısa solunum,
sindirim ve immun zayıflık, ruhsal gevşeklik, atalet gibi
semptomlara götürebilir. Qi’yi tonifiye eden bitkiler genelde
tatlıdırlar ve ısıtıcı etkileri vardır. Bu yorgun olunduğunda tatlılara
karşı iştahı açıklar. Tonik gıdaları gereksiz ve düşüncesiz
almamalıyız. Bunun suistimali stagnasyona sebep olabilir.

REN SHEN (Panax ginseng) Ginseng

Ren shen pahalıdır. Sadece gerekli olduğu zaman ağır hastalık
durumlarında kullanılmalıdır. Kışın kısa süreli küçük dozlar halinde
Qi‟yi güçlendirmek için alınabilir. Güçlendirici karışımların çay
veya çorba olarak içinde yer alabilir.
Özellikleri: Tatlı, biraz buruk tat, ısıtıcı enerji
Hedef Meridyenler: Akciğer, dalak ve kalp
Etkileri: Yorgunluk ve zayıflıkta Qi‟yi doldurur.
Uykusuzluğa, çarpıntıya ve hafıza zayıflığına karşı kalbi güçlendirir.
İştahsızlığa, ishale karşı dalağı güçlendirir.
Kısa solunum ve kuru öksürüğe karşı akciğeri güçlendirir
Doz: Günde 3-10 gram
Kontrendikasyonlar: Yüksek kan basıncı, 9 yaş altı çocuklar,
üşütme, grip veya virus enfeksiyonları

HUANG QI (Radix astragalus)

Bu bitki immun sistemi güçlendirir. Çok yönlü olarak rahatlıkla kullanılabilir. Tatlı ve hoş bir tadı vardır.
Özellikleri: Tatlı tat, hafif ısıtan enerji
Hedef Meridyenler: Dalak ve akciğer
Etkileri: Soğuk algınlığına karşı istidat, ani terleme, yorgunluk ve zayıflık
durumlarında akciğeri güçlendirir.
İshale karşı, yorgunluk ve zayıflıkta, kilo kaybı, kötü yara iyileşmesi
durumlarında, dalağın eksiklik durumuna bağlı ödemlerde dalağı
güçlendirir.
Doz: Günde 5-15 gram
Kontrendikasyonları: Yok

BAI ZHU (Atracylodes macrocephala)
Baı Zhu sindirim sistemi organlarının bir çok hastalığında kullanılır.
Uygundur ve nötral bir tadı vardır.
Özellikleri: Tatlı ve buruk tat, ısıtıcı enerji
Hedef Meridyenler: Dalak ve mide
Etkileri: Dalak ve mideyi güçlendirir, iştahı arttırıcı etkisi vardır, mide
kramplarına ve kronik ishale karşı etkilidir. İmmun sistemi
güçlendirir.
Dalak eksikliğine bağlı nem ve balgamı, ödemi giderir. Dalak veya
akciğer eksikliğine bağlı balgamı giderir.
Doz: Günde 3-12 gram
Kontrendikasyonları: Kuruluk ve ateş yapan kuvvetli
susuzluk halleri

DANG SHEN (Codonopsis pilosula)
Bir çok Qi güçlendiriciler gibi bu bitkide tatlı ve uygundur. Gingsen
bitkisinin gücünün yeterliği durumlarında tamamlayıcı olarak
kullanılır.
Özellikleri: Tatlı tat, ısıtıcı ile nötral enerji
Hedef Meridyenler: Dalak, akciğer
Etkileri:
Organın zayıflığında, iştahsızlıkta, kan eksikliğinde dalağı
güçlendirir.
Kalp çarpıntısında, kısa solunumda ve susuzlukta akciğeri
güçlendirir.
Doz: Günde 9-15 gram
Kontrendikasyon: Üşütme, grip veya virus enfeksiyonu

SHAN YAO (Dioscorea opposita)
Bu Çin Yamswursel‟idir. Shan Yao hem dalağa hem böbreklere
etkilidir. Böbreklere etkisi meşhur hormonel etkisini açıklar. Shan
Yao nötraldir ve bu nedenle dalak tarafından iyi tahammül edilir.
Özellikleri: Tatlı tat, nötral enerji
Hedef Meridyenler: Dalak, akciğer ve böbrekler
Etkileri:
İştah açıcı, kronik ishal ve akıntıya karşı dalak ve mideyi güçlendirir.
Kuru öksürüğe, hapşırmaya, idrar kaçırma ve yatak ıslatmaya karşı
akciğer ve böbrekleri güçlendirir.
Doz: 9-15 gram
Kontrendikasyonları: Doluluk ve sıcaklık, bedende zehirli
maddeler.

LING ZHI (Ganoderma lucidum)
Bu bitki Çin tıbbının en meşhur sihirli mantarlarındandır. Huang Qi
gibi immün sistemi stümüle etmek için kullanılır.
Özellikleri: Tatlı tat, hafif ısıtıcı enerji
Hedef Meridyenler: Akciğer, kalp, dalak, karaciğer, böbrek
Etkileri: Uykusuzluk, kalp çarpıntısı, bunalma ve sıkıntıda, hafıza zayıflığında kalbi sakinleştir.
Kısa nefes almada (yüzeysel), kronik öksürükte, boğmacada akciğeri
güçlendirir.
Zayıflık durumlar ve bitkinliğe karşı Qi‟ yi güçlendirir.
Doz: Günde 3-15 gram
Kontrendikasyonları: Yok

DA ZHAO (Ziziphus jujuba) Hünnap
Bu bitki Çin hurmasıdır. Meyva olarak veya reçetelerde kullanılır.
Hurmalar genelde sindirim sistemi problemleri reçetelerinin bir
bölümüdür. Hoş tatlıdırlar ve bitki karışımlarını armonize eder.
Özellikleri: Tatlı tat, ısıtıcı enerji
Hedef Meridyenler: Dalak, mide
Etkileri: Yorgunlukta, iştahsızlıkta, kansızlıkta, kilo kaybında mide ve dalağı
tekrar doldurur.
Doz: Günde 3-6 meyva
Kontrendikasyonları: Bağırsak gazına eğilim varsa, hünnaba karşı tahammülsüzlük varsa

ZHI GAN CAO (Glycrrhiza glabra) Meyan kökü
Bu bitki çok tatlıdır. Bir bitki karışımının tadını iyileştirmek için kullanılır.
Özellikleri: Tatlı tat, ısıtıcı enerji
Hedef Meridyenler: Kalp, akciğer, dalak ve mide
Etkileri:nKalbi canlandırır, kalp çarpıntısına karşı iyi gelir.
Zayıflık durumlarında dalağı güçlendirir.
Öksürük ve boğmacada akciğeri güçlendirir.
Doz: Günde 2-9 gram.
Kontrendikasyonları: Akut barsak gazı.

Bedeni Isıtan ve Yang’ı Güçlendiren Bitkiler:
Yang enerji Qi‟nin esasıdır. Dolayısıyla bu bitkiler Qi‟yi güçlendiren
bitkilerden daha radikal ve ısıtıcı etkilidirler. Bir çok ısıtıcı bitki
mutfakta lezzeti iyileştirdiği ve sindirimi kolaylaştırdığından
kullanılır. Soğuğa eğilimde veya Yang eksikliğinde kış aylarında
mutfakta düzenli olarak kullanılmalıdır.

DU ZHONG (Eucommia ulmoides)
Bu bitki kabuktur. Ağacından soyulur.
Özellikleri: Tatlı tat ve ısıtıcı enerji.
Hedef Meridyenler: Karaciğer ve böbrek
Etkileri: Bel bölgesi ağrı ve zayıflıklarında, zayıf dizler, sık idrara çıkma, empotans, düşük tehdidinde karaciğer ve böbrekleri güçlendirir.
Doz: Günde 6-12 gram
Kontrendikasyonları: Bariz Yin eksikliği

GUI PI (Cinnmomum cassia) Tarçın
Bu bitki tarçın kabuğudur. Rou Guı Vietnam tarçınıdır. Bir çok
durumlarda en uygun ve en değerli olanıdır.

Tarçın kabuğu pişirmenin son 5 dakikasında dökülür veya serpilir. Aksi halde yağları uçabilir.
Özellikleri: Yakıcı ve ısıtıcı
Hedef Meridyenler: Kalp, karaciğer, dalak ve böbrek
Etkileri: Sindirim zayıflığında soğuktan olan sindirim ağrılarında dalak ve mideyi ısıtır.
Kanı kuvvetlendirir, mensturasyon ağrılarında yardımcıdır.
Doz: Günde 3-6 gram
Kontrendikasyonları: Bariz Yin eksikliği veya sıcaklık

GUI ZHI (Cinnmomum cassia) Tarçın
Guı Zhı (Tarçın dalı) Guı Puı (tarçın kabuğu) ye benzer etkiye
sahiptir. Tarçın dalı Qi ve kanı hareket ettirir ve gözenekleri (porlar)
açar. Kabuk gibi hassas değildir. Fakat 15 dakikadan fazla
pişirilmemelidir.
Özellikleri: Yakıcı, tatlı, ısıtıcı enerji.
Hedef Meridyenler: Kalp, akciğer ve mesane
Etkileri: Üşütme ve kas ağrılarında porları açar.
Göğüs ağrılarında ve kalp çarpıntısında göğüste Qi‟yi hareket ettirir.
Artritlerde ve soğuktan sonra oluşan eklem ağrılarında kan sirkülasyonunu ısıtır.
Mensturasyon ağrılarında yardımcıdır, kan dolaşımını uyarır.
Doz: Günde 3-10 gram
Kontrendikasyonları: Ateş ve sıcaklık

YI ZHI REN (Alpinia oxyphylla)
Çin tıbbında kullanılan kardomom cinslerinden biridir. Temel olarak
sindirim ve sıvılar üzerine etkilidir. Pişirmeden önce çekirdeğin
kabuğunu kırmalı ve çekirdekleri biraz kavrulmalıdır. Böylece ısıtıcı
özellikleri güçlenir.
Özellikleri: Yakıcı ve ısıtıcı
Hedef Meridyenler: Dalak ve böbrek
Etkileri: Devamlı ve gece idrar kaçırmada,
Meni kaçırmada böbrekleri ısıtır.
Bulantı, iştahsızlık ve ishalde dalağı ısıtır.
Doz: Günde 3-9 gram
Kontrendikasyonları: Ateşten sonra ishal durumları

HUI XIANG (Feoniculum vulgare)
Bu bitki bir rezene tohumudur ve bir çok bitki gibi hem tıbbi hem de
çay olarak kullanılabilir. Beden tipiniz uygunsa yemeklerle alabilirsiniz.
Özellikleri: Yakıcı ve ısıtıcı
Hedef Meridyenler: Dalak, mide , karaciğer ve böbrek
Etkileri: Karın ağrılarında ve soğuktan oluşan gazlarında soğuğu giderir.
Mensturasyon ve ay başı ağrılarında, fıtık ağrılarında soğuğu giderir.
Sindirim zayıflıklarında dalak ve mideyi ısıtır.
Doz: Günde 3-8 gram
Kontrendikasyonları: Yin eksikliği veya sıcaklık

SHENG JIANG (Zingiber officinale) Zencefil
Bu bitki taze zencefil köküdür. Aroması doğuda vazgeçilmezdir.
Kurutulmuş zencefil de (yarım doz) kullanılabilir. Çayı bulantıya
karşı mükemmel bir yardımcıdır.

Özellikleri: Yakıcı ve ısıtıcı
Hedef Meridyenler: Dalak, mide ve akciğer
Etkileri: Bulantı, kusma ve sindirim zayıflığında dalak ve mideyi ısıtır.
Gözenekleri açar, öksürük ve burun akıntısıyla seyreden üşütmede
terlemeyi giderici etkisi vardır.
Doz: Günde 3-10 gram
Kontrendikasyonları: Yin eksikliği veya sıcaklık

HU JİAO (Piper nigrum) Karabiber
Karabiber tadı ve yakıcılığından dolayı çok kullanılır. Küçük bir
miktarı bile “Sindirim ateşini” kuvvetlendirir. Karabiber, bitkinin
olgunlaşmamış meyvesidir. İşlenmesiyle beyaz biber oluşur. Tıbbi
amaçlar için biber tohumları veya iyi çekilmiş biber kullanılır.
Özellikleri: Yakıcı ve ısıtıcı
Hedef Meridyenler: Mide, dalak ve kalın barsak
Etkileri: Soğuktan oluşan kusma, bulantı, ishal ve mide ağrılarında mide ve
dalağı ısıtır. Soğukluğu giderir.
Doz: Günde 1-4 gram
Kontrendikasyonları: Sıcaklıkla bağlantılı olan Yin eksikliği

HU LU BA (Trigonella foenum-graecum)
Hu La Bu veya keçiboynuzu ısıtıcı bir bitkidir. Hem tıbbi amaçlı
hem de gündelik olarak yararlanılır. Yemeklerin tadını iyileştirir,
sindirimi kolaylaştırır. Keçiboynuzu Asya ve Avrupa’da binlerce
yıldır kullanılır. Mısırlı’lar mumyalamada kullanıyorlardı.
Özellikleri: Yakıcı, buruk tat, ısıtıcı enerji
Hedef Meridyenler: Böbrek
Etkileri: Göğüs ağrılarında, bacaklarda ödemlerde, soğuk ve kötüleşen karın
ve haya ağrılarında böbrekleri ısıtır ve soğuğu giderir.
Doz: Günde 3-9 gram
Kontrendikasyonları: Isıyla bağlantılı olan Yin eksikliği

DİNG XİANG (Eugenia caryophllata) Karanfil
Bu bitki geleneksel olarak bedeni ısıtmak için kışın kullanılır.

Özellikleri: Acı tat, ısıtıcı enerji
Hedef Meridyenler: Dalak, mide, böbrek
Etkileri: Soğuk nedeniyle oluşan bulantı, kusma ve hıçkırıkta dalak ve mideyi ısıtır.
Empotans ve bel ağrılarında böbreği ısıtır.
Doz: Günde 1-3 gram
Kontrendikasyonları: Isı ve Yin eksikliği gösteren
semptomlar.

WU YAO (Lindera aggregata)
Wu Yao Qi’yi hareket ettirdiği ve aynı zamanda ısıtıcı
özelliklere sahip olduğundan çok kullanışlıdır.
Özellikleri: Acı tat, ısıtıcı enerji
Hedef Meridyenler: Dalak, mide, böbrek ve mesane
Kullanım Alanları: Devamlı veya gece idrar kaçırmada böbrekleri ısıtır.
Soğukla oluşan mensturasyon ağrılarında soğuğu giderir.
Enerji blokajlarından oluşan karın ağrı ve gazlarında, soğuktan
oluşan sindirim problemlerinde dalağı ısıtır.
Doz: Günde 1-12 gram
Kontrendikasyonları: Doluluk, sıcaklık

HU TAO REN (Juglans regia)
Akciğer ve böbrek zayıflığı olan insanlar aynı zamanda soğuk
semptomlara sahipseler düzenli olarak ceviz yemelidirler.
Özellikleri: Tatlı tat, ısıtıcı enerji
Hedef Meridyenler: Akciğer, böbrek, kalın barsak
Etkileri: Sık sık idrar tutması, zayıf dizler ve bel ağrılarında böbreği
güçlendirir.
Öksürükte ve soğuktan ileri gelen soluk soluğa kalmada akciğeri
stabilize eder.
Kuruluktan ileri gelen kabızlıkta barsakları nemlendirir.
Doz: Günde 9-20 gram
Kontrendikasyonları: Yumuşak dışkı veya sıcak balgam

ROU DOU KOU (Semen myristica)
Bu bitki Hindistan cevizidir. Bir çok başka ısıtıcı baharat gibi
kışın mutfakta kullanılır. Hindistan cevizi Hint kökenlidir. Bitkinin
meyvesi alınır, kullanılır. Tavsiye edilen doza uyulmalıdır. Hindistan
cevizi zehirlidir. İki Hindistan cevizi öldürebilir.
Özellikleri: Acı tat, ısıtıcı enerji
Hedef Meridyenler: Dalak, mide, kalın barsak
Etkileri: Kronik yumuşak dışkıda dalağı ısıtır.
Soğuk mide ve zayıflığından oluşan bulantı ve kusmada mideyi
ısıtır.
Doz: Günde 3-6 gram.
Kontrendikasyonları: Besin zehirlenmesinden sonra oluşan
akut ishalde.