Uyku bozuklukları; uykusuzluk, fazla uyuma, huzursuz uyuma, uykuya dalmada güçlük, erken uyanma, zor uyanma gibi şikayetleri kapsar. Hypothalamus bölgesi uyku merkezi olarak bilinirse de uyku, bütün organizmanın değilse de beynin bütününün bir fonksiyonudur. normalde periyodik bir fonksiyondur.

Uykusuzluk

Ciddi bazen güç bir sorun olarak karşılaştığımız uykusuzluk halinin fizyolojisi pek bilinmemektedir. Yorgunluk, emosyonel stres, ruhi gerginlik, ağrılı haller, kaşıntı, nocturia uykusuzluğa sebep olabilir. Psikozların büyük çoğunluğunun seyrinde uykusuzluğa en bariz bir araz olarak rastlanır. En sık rastlanan uykusuzluk nevi, nörotiklerde rastlanan psikojen uykusuzluktur.

UYKUSUZLUK VE AKUPUNKTUR

Uykusuzluk nedir?

Uykuya dalma, uykuyu sürdürme ve sonlandırmaya ilişkin sorunlar, dinlendirici olmayan uyku, insomnia (uykusuzluk) karşılığı kabul edilmektedir.

Gündüzleri yorgunluk hissi, duygu alanında değişmeler (huzursuzluk, hırçınlık gibi), verimlilikte azalma, hatta düşünsel işlevlerde bozulma tabloya eşlik edebilir.

Uykunun dönemleri var mıdır?

Uykuda farklı 5 dönem vardır. Bu dönemlerden birisi REM (Rapid Eye Movement), diğerleri ise Non-REM olarak adlandırılır.

Non-REM dönemi kendi içinde iki ana bölüme ayrılır:

Yüzeyel uyku (1. dönem ve kısmen 2. dönem)

Derin uyku (3. ve 4. dönemler). Bu dönemleri içine alacak şekilde bir tanım yapılırsa uyku, uyanıklıkla 5 uyku dönemi arasındaki periyodik geçişlerdir denebilir.

Genellikle kısa bir uyanık dönemden sonra insanlar 1., 2., 3. ve 4. döneme girmektedir.

Uykunun başlamasından yaklaşık 90-120 dakika sonra da ilk REM dönemi ortaya çıkmaktadır.

Daha sonra da 90-120 dakikalık aralarla bir gecede 3-5 REM döneminden geçilmektedir.

Genç erişkin insan uykusunun yaklaşık olarak %5-10’unu 1. dönem, %45-60’ını 2. dönem, %20-25’ini 3. ve 4. dönem ve %20-30’unu REM dönemi kapsamaktadır.

Genel olarak uykunun ilk üçte birlik bölümünde Non-REM, son üçte birlik döneminde de REM uykusu daha fazla yer almaktadır.

Yüzeyel uyku, uyku-uyanıklık geçişi arasındaki dönemi oluşturmakta olup bu dönemde insanlar kolaylıkla uyandırılabilmektedir.

Derin uyku sırasında insanın uyandırılabilmesi için daha şiddetli uyarana ihtiyaç vardır.

Bu dönemdeki değişimlerin, bedensel dinlenmeye, yenilenmeye hizmet ettiği kabul edilmektedir.

Derin uykunun yeterince uyuyamayan kişi,   dinlenemediği için, yeni bir günün yükünü taşıyacak durumda olmadığından şikayet eder.

Rüyalar ne zaman görülür?

Rüyaların % 80’inin REM sırasında görüldüğü bilinmektedir. Bu dönemdeki değişimler, fizyolojik aktiviteler açısından uyanıklığa benzerlik gösterir.

REM’in işlevi konusunda iki temel açıklama var

  1. REM’in amacı gün içinde yaşananları unutmaktır,
  2. REM uyanıklıkta alınan bilgilerin düzenlenmesinde hizmet eder.

REM’in birey için gerekli bulunmayan kayıtları silerek, gerekli olanları düzenleyerek ertesi güne duygusal ve düşünsel olarak hazırlanmaya hizmet ettiği söylenebilir.

Ayrıca hayvan deneyleri, öğrenme ile REM arasında yakın ilişki olduğunu ortaya koymaktadır.

Uyku bozukluklarının genel populasyonda yaygınlığı % 15-35 civarında olup, % 10-20 oranında ağır ve kalıcı bir şekilde uykusuzluktan yakınanlar bulunmaktadır. İnsanların % 50’si yaşamlarının bir döneminde uykusuzluk çekmektedirler. Bu insanların yarısının sorunlarının ciddi boyutta olduğunu ifade etmeleri, uykusuzluğun önemli ve oldukça yaygın olduğunun bir göstergesi olarak kabul edilebilir.

Araştırmalar kadınların daha fazla uykusuzluk yakınmasıbulunduğunu göstermektedir. Yaşın ilerlemesiyle birlikte uyku ihtiyacı da azalr.

Psikiyatrik bozukluklarda uykusuzluk % 75 oranında bulunduğu saptanmıştır. Bunların içinde depresyonda ortaya çıkan uyku bozuklukları özel yer tutar.

Şikayetleri, kısa sürede REM dönemine girme, geceleri sık uyanma, sabahları erkenden uyanma olarak özetleyebiliriz.

Anksiyete (kaygı) tablolarında ise çoğu zaman uykuya giriş sorunları ön plandadır.

Uykusuzluk nedenleri nedir?

Uykusuzluğa, uyarılmaya yol açan tüm faktörlerin neden olabileceği söylenebilir. Bu nedenle kaynağında kısa süreli ya da kalıcı psikoljik/biyolojik değişmeler yer alabilir. Bedensel hastalıklar ve bazı ilaçlar biyolojik faktörler olarak ortaya çıkar.

Uykuda konuşma, yürüme, kabus neden olur?

Uykuda konuşma, yürüme, diş gıcırdatma, kabus, korku, karabasan, altını ıslatma gibi tabloları içeren uyku bozuklukları (parasomnia’lar) tüm uyku bozukluklarının % 15.’ni oluşturur. Genellikle çocukluk ve ergenlik dönemde görülür.

Uyku düzeni bozuklukları nedir?

Uyku düzeni (siklus) bozuklukları, tüm uyku bozuklularının % 2.9’nu oluşturmaktadır. Burada zaman zaman gece çalışanlara, uçakla ekvatora paralel olarak yolculuk yapanlara (jet-lag), günlük siklusu 24 saatten kısa ya da uzun olanlara ait tablolar yer almaktadır.

Tedavi nedene yönelik olup, ritmin düzenlenmesi temel alınmaktadır.

Uyku sorunlarının tedavisi nasıl oluyor?

Uykusuzluğu olan kişilerin bir sonuç alamamalarına karşın uyumak için alkol gibi maddeleri kullandıkları dikkati çekmektedir. Bu şekilde, tabloya diğer sorunlar eklenmektedir.

Uyku hijyeni için şu noktalara dikkat edilmelidir

  1. Çok aç ya da tok olmamak,
  2. Kafeinli, alkollü, kolalı içeceklerden ve tütün kullanımından kaçınmak,
  3. Düzenli egzersiz yapmak, ancak akşam saatlerinde heyecan oluşturacak aktivitelerden kaçınmak,
  1. Uyku gelmeden yatağa girmemek,
  2. Yatak odasını sadece uyku ve cinsel ilişki için kullanmak,
  3. Uyuyamadığında uyumaya çabalamamak, yataktan ve yatak odasından çıkarak başka bir yerde zaman geçirip uyku gelince yatağa dönmek,
  1. Ne kadar uyunursa uyunsun sabah belirli bir saatte kalkmak,
  2. Gündüzleri uyumamak ve yatak odasını ses, ışık, ısı yönünden izole etmek.

Akupunkturla Uykusuzluk Tedavisi

Uykusuzluk akupunktur ile çok iyi bir şekilde tedavi edilebilmektedir. Hastanın anamnezi iyi bir şekilde alındıktan ve muayene edildikten sonra sonra, uygulanacak akupunktur türü saptanır. Uyku bozukluklarının akupunktur ile  tedavisi son derecede başarılı olmaktadır. Tedavi ortalama 10 seans içinde tamamlanmaktadır. Hastanın 2-3 sene içinde 4-5 kere kontrole çağırılmasında yarar vardır.

Hangi sebeple olursa olsun her nevi uyku bozukluğunun akupunktur ile yan etkisiz, etkin ve kalıcı tedavisi mümkündür.

Dr. Mehmet Ali Gönenç


Dr. Mehmet Ali Gönenç 1974 de İstanbul Erkek Lisesi'nden mezun oldu. 1981 yılında İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi'nden mezun oldu. 1998 - 2002 yıllarında Akademik Akupunktur Derneği Seminerlerine katıldı. 2009 yılında Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi'nin düzenlediği Akupunktur kursunu tamamlayarak T.C. Sağlık Bakanlığı onaylı Akupunktur Uzmanı yetki sertifikasını aldı.